Spijsvertering

De woordenschat van de microbiota om alles te begrijpen door Dr. Julien SCANZI

10 oktober 2023

Accueil » De woordenschat van de microbiota om alles te begrijpen door Dr. Julien SCANZI

Je hoort veel over microbiota. Er is je zelfs geadviseerd om je kind probiotica of prebiotica te geven. Maar je weet nooit precies waar het over gaat. Als je je verloren voelt, kijken we graag naar de woordenschat van microbiota om je te helpen alles te begrijpen, samen met onze expert Dr. Julien Scanzi, een gastro-enteroloog die gespecialiseerd is in microbiota.

Inhoud :

Micro-organismen

Dit zijn microscopisch kleine levende organismen die onzichtbaar zijn voor het blote oog. Onder de micro-organismen die in onze microbiota aanwezig zijn, kunnen we :

Bacteriën: eencellige micro-organismen zonder kern (bekend als prokaryoten), met een zeer eenvoudige structuur. Ze worden niet beschouwd als dieren of planten. Ze komen in alle omgevingen voor;
Virussen: zeer kleine infectieuze agentia die zich alleen kunnen voortplanten door te parasiteren op een cel. Virussen die bacteriën aanvallen worden “fagen” (of bacteriofagen) genoemd;
bepaalde microscopische schimmels, waaronder gisten. Deze laatste zijn afgeronde eencelligen met een kern (eukaryoten), terwijl de eerste uit meerdere cellen en filamenten bestaan;
Archaea: eencellige organismen zonder kern, die lijken op bacteriën maar een andere genetische opmaak hebben.

Bacteriën: goed of slecht?

Je stelt jezelf altijd dezelfde vraag: zijn deze beroemde bacteriën ‘goed’ of ‘slecht’? Eeuwenlang werden ze beschouwd als vijanden die koste wat het kost bestreden moesten worden. Onderzoek naar de darmmicrobiota van de laatste twintig jaar lijkt echter het tegendeel aan te tonen.

De ‘goede’ bacteriën houden ons gezond (ze bevorderen met name de spijsvertering, de opname van voedingsstoffen en stimuleren de immuniteit). Voorbeelden hiervan zijn bifidobacteriën. Aan de andere kant zijn er “slechte” bacteriën zoals Escherichia coli, die soms ziekte kunnen veroorzaken.

De ideale oplossing is om een balans te vinden tussen de ‘goede’ en de ‘slechte’ bacteriën, waarbij we in gedachten moeten houden dat dit alles in de loop van de tijd verandert, met name afhankelijk van onze levensstijl en voeding. En hoe meer ‘goede’ bacteriën we hebben, hoe meer we voorkomen dat ‘slechte’ bacteriën zich kunnen koloniseren. De eerste voeden zich voornamelijk met vezels en planten. Slechte bacteriën houden van suiker en vet.

Microbiota

Laten we overgaan naar het hoofdonderwerp van dit artikel over de woordenschat van microbiota. Deze term verwijst naar alle micro-organismen die in een bepaald ecosysteem aanwezig zijn. Naast de darmmicrobiota, waar we later dieper op in zullen gaan, zijn er nog andere microbiota op en in ons: orale, pulmonale, cutane, vaginale, urinaire, etc. Maar het is de darmmicrobiota die het meest van belang is voor onze gezondheid. Deze is ook het rijkst aan micro-organismen, met maar liefst 40.000 miljard bacteriën in onze dikke darm - dat zijn er net zoveel als er menselijke cellen zijn! En ja, we zijn in zekere (of zelfs grote) mate microbieel!

Microbioom

Het microbioom verwijst naar het volledige bacteriële genoom (d.w.z. DNA) dat aanwezig is in een ecosysteem.

Symbiose

Deze term komt van het Griekse syn = “samen” en bios = “leven”. Het verwijst naar de biologische associatie, duurzaam en wederzijds voordelig, tussen twee levende organismen. Als alles goed gaat, leeft ons microbiële ecosysteem in symbiose met ons menselijke ecosysteem. Maar deze symbiose, die nodig is om gezond te blijven, is kwetsbaar en vereist dagelijkse voorzorgsmaatregelen om in stand te worden gehouden.

Dysbiose

In de woordenschat van de microbiota is de term dysbiose belangrijk om te weten. Het verwijst naar een onevenwicht in de microbiota dat leidt tot symptomatische gevolgen of een risicosituatie vormt voor de gastheer. Het is een verlies van symbiose. In dit geval is ons microbiële ecosysteem niet langer aangepast aan ons menselijke organisme (of omgekeerd). Dit kan leiden tot een reeks gezondheidsproblemen, van eenvoudige transitproblemen tot talrijke chronische ziekten. De term dysbiose wordt ook vaak gebruikt om een verandering of onbalans in de microbiota aan te duiden, meestal met een uitputting van de microbiota, d.w.z. een verlies aan rijkdom en diversiteit van micro-organismen.

Probiotica

De WHO definieert probiotica als “levende micro-organismen die, wanneer ze in voldoende hoeveelheden worden toegediend, een gunstig effect hebben op de gezondheid van de gastheer”. Je hebt misschien al het advies gekregen om ze aan je kind (of jezelf) te geven, bijvoorbeeld na het nemen van antibiotica of om bepaalde spijsverteringsproblemen te verbeteren. In principe zijn dit vaak bacteriën (bijv. lactobacillen of bifidobacteriën) of gisten waarvan wordt verondersteld dat ze goed zijn voor de gezondheid.

Ze zijn echter niet allemaal gelijkwaardig en moeten worden aanbevolen op basis van het profiel van je baby en de indicatie (koliek bij zuigelingen, preventie van door antibiotica veroorzaakte diarree, gastro-enteritis, enz. ) en indien mogelijk rekening houdend met de beschikbare wetenschappelijke gegevens. Meestal zijn de positieve effecten van voorbijgaande aard, aangezien deze nuttige micro-organismen zich niet voor langere tijd in de dikke darm vestigen en slechts op doorreis zijn.

Prebiotica

Prebiotica zijn “substraten die selectief worden gebruikt door micro-organismen van de gastheer om gezondheidsvoordelen te bieden”. (1) In principe zijn het voedingsmiddelen voor onze darmmicrobiota. Ze komen van nature voor in voedingsvezels (oligo- of polysachariden, inuline), maar ook in moedermelk (oligosachariden in moedermelk).

Het goede nieuws? Hoe meer prebiotica we aan ons lichaam toevoegen, hoe meer onze darmmicrobiota wordt verrijkt met micro-organismen, vooral ‘goede’ bacteriën (bifidobacteriën bijvoorbeeld). Voedingsmiddelen die rijk zijn aan vezels met een “prebiotisch effect” zijn onder andere cichorei, artisjokken, asperges, prei, broccoli, aardperen, knoflook, uien, peulvruchten (erwten, linzen, gedroogde bonen, enz.), bananen, appels, gedroogd fruit, zaden (chia, vlas, enz.), volkoren granen, noten en andere oliehoudende zaden, enz. Vergeet niet om ze op het bord van je kind (en jou!) te leggen.). Je microbiota zal je dankbaar zijn en je helpen gezond te blijven!

Symbiotica

Dit is een combinatie van prebiotica en probiotica. Dit zijn levende micro-organismen en voedsel voor deze micro-organismen. Om als symbiotisch te worden aangemerkt, moet de combinatie echter gunstig zijn voor de gezondheid van de gastheer. Op dit moment hebben we nog maar weinig gegevens over de klinische effectiviteit van symbiotica.

We hebben nu de woordenschat van microbiota behandeld. Je weet nu alles (of bijna alles) en je hebt de belangrijkste sleutels om voor de microbiota van je baby (en jezelf) te zorgen. In het bijzonder weet je nu het verschil tussen de beroemde prebiotica en probiotica, waar je ze kunt vinden en hoe je ze moet eten. Als je vragen hebt, aarzel dan niet om je arts of apotheker om advies te vragen.

(1) Gibson GR, Hutkins R, Sanders ME, et al. Expert consensus document: The International Scientific Association for Probiotics and Prebiotics (ISAPP) consensus statement on the definition and scope of prebiotics. Nature Reviews Gastroenterology & Hepatology. 2017; 14: 491-502. doi:10.1038/nrgastro.2017.75

Verwante producten